11 Listopada 2019 r. nekielska społeczność wzięła udział w obchodach 101 Rocznicy Odzyskania Niepodległości. Po uroczystej mszy i odsłonięciu tablicy upamiętniającej mieszkańców gminy Nekla broniących Ojczyzny we wrześniu 1939 r. oraz złożeniu kwiatów, około 300 osób spotkało się w Nekielskim Ośrodku Kultury, by podsumować projekt „Pamięć i wdzięczność”. Patronat nad uroczystością sprawowało Radio Poznań, reprezentowane przez pana Jacka Lierscha. W ideę tego spotkania wpisała się również 80 rocznica wybuchu II wojny światowej i wydarzeń, które we wrześniu 1939 r. miały miejsce tutaj, na nekielskiej ziemi. O wolną Polskę walczyło wiele pokoleń Polaków. Dziś - już wiele pokoleń żyje i dorasta w wolnym kraju. Nie wolno jednak zapomnieć, że ta wolność to wielki dar – dar poświęcenia i życia naszych przodków. Młodzież i dzieci naszej gminy pamiętają – uczniowie i absolwenci Szkoły Podstawowej w Zasutowie pod kierunkiem p. Krystyny Jagodzińskiej i p. Rafała Renza zaprezentowali program artystyczny „Nasza ojczyzna – nasza Polska”. Widok umęczonej „Polski”, która mimo zrzucenia łańcuchów jest smutna i chora, poruszył serca widzów. Wymienione przez aktorów przyczyny choroby Ojczyzny – złość, nienawiść, uzależnienia, obojętność, bieda, błędy wychowawcze – skłaniały do refleksji, a przejmujący apel „Polski”, by zmieniać siebie dla dobra kraju, to ważne przesłanie. Młodzież przepięknie recytowała znane i bliskie sercu każdego Polaka teksty poetów, przeplatane wyśpiewanymi pieśniami i utworami muzycznymi zagranymi mistrzowsko przez Stanisława i Antoniego Renzów. Na widowni zasiadało wiele starszych osób, które gorąco oklaskiwały artystów, ocierając łzy wzruszenia. Dziękujemy serdecznie naszej młodzieży za te chwile wzruszenia i doznań artystycznych. Wierzymy, że to Wy właśnie stać będziecie na straży tej wywalczonej krwią i mozołem wolności i niepodległości naszej ojczyzny. O tych, którzy przelewali krew w wojnie obronnej 1939r. - nie zapomnimy. Wielu obrońców ojczyzny to nasi dziadkowie, ojcowie, bracia, krewni, sąsiedzi i znajomi. Aby ich losy ocalić od zapomnienia, w ramach projektu „Pamięć i wdzięczność” powstała niezwykła publikacja autorstwa Jerzego Osypiuka i Jacka Mireckiego: "Pamięć i wdzięczność. Mieszkańcy gminy Nekla w wojnie obronnej 1939 r." Pan Jerzy Osypiuk podziękował wszystkim, którzy dołożyli swoją „cegiełkę” do powstania książki upamiętniającej bohaterskich Neklan, poczynając od autora pierwszej listy nazwisk żołnierzy września 1939 r. – Ryszarda Kordusa. Podziękował p. Małgorzacie Mireckiej, która organizowała gromadzenie materiałów, przyjmowała przedstawicieli rodzin przynoszących dokumenty i zdjęcia. Wspomagała jej działania p. Leokadia Sip, odbywając peregrynacje do domów potomków zołnierzy roznosząc, a następnie odbierając wypełnione ankiety z informacjami o nich. Dzięki tym wysiłkom p. Jacek Mirecki miał bogaty materiał badawczy, który wnikliwie z wielką cierpliwością i skrupulatnością analizował i weryfikował, tworząc niemal 170 biogramów. Podziękował również członkom rodzin żołnierzy, udostępniającym informacje, dokumenty i zdjęcia, a także sympatykom projektu, mobilizującym swoje środowiska: Piotrowi Kostrzewskemu z Chwałszyc, Markowi Krotofilowi z Dzierżnicy, Stanisławowi Szafrańskiemu z Racławek, Wojciechowi Prałatowi z Zasutowa. Podziękowania skierowane zostały również pod adresem partnerów projektu, dzięki którym sfinansowano materialne upamiętnienie żołnierzy w formie kamienia pamiątkowego oraz druk publikacji. Znaleźli się w tym gronie: Gmina Nekla z burmistrzem Karolem Balickim, Lokalna Grupa Działania z Nami Warto, Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu, Fundacja PKO Banku Polskiego oraz darczyńcy: radni Piotr Kostrzewski, Wojciech Prałat, Roman Kuszak i Dariusz Raźny-wolontariusz projektu. Prezes podziękował także kol. Marii Köhler , skarbnikowi NSK, zaangażowanej w finansową obsługę projektu,. Podziękowania otrzymały osoby zaangażowane bezpośrednio w powstanie książki; autorzy tekstów Ryszard Kordus, Małgorzata i Jacek Mireccy, Michał Pawełczyk, Mariusz Borowiak, Roman Nowaczyk. Panie Violetta Nowak i Krystyna Jagodzińska zajmujące się korektą, Artur Kaczmarski- redakcją techniczną i składem publikacji, Waldemar Odrobny- przygotowaniem zdjęć do druku. Szczególne podziękowania prezes NSK złożył na ręce twórcy okładki – pana dr. Jacka Papli. Pan Jacek Papla to człowiek niezwykły. Artysta grafik, wykładowca na uczelniach artystycznych w Poznaniu i Zielonej Górze, mistrz i promotor wielu studentów, twórca ceniony i podziwiany, a przy tym człowiek niezwykle skromny i bezinteresowny. Społecznik, współpracujący z Nekielskim Stowarzyszeniem Kulturalnym już od 8 lat i 8 publikacji, otrzymał w podziękowaniu dyplom w specjalnej oprawie graficznej (dzieło nekielskiego fotografa – artysty, pana Waldemara Odrobnego) oraz symboliczny bukiet 8 czerwonych róż. Przypadł mi w udziale zaszczyt wygłoszenia laudacji, towarzyszącej przyjęciu artysty w poczet Honorowych Członków Nekielskiego Stowarzyszenia Kulturalnego. Artysta w krótkim wystąpieniu podziękował za wyróżnienie, a jego słowa potwierdzały i ukazywały to, jak skromnym jest ten Człowiek Wielkiego Formatu. Projekty mistrza można było podziwiać na wystawie przygotowanej w sali NOK po zakończeniu uroczystości, wraz z wystawą fotografii z archiwów rodzinnych rodzin bohaterów. Najnowszy projekt pana Jacka Papli to okładka prezentowanej dziś książki "Pamięć i wdzięczność. Mieszkańcy gminy Nekla w wojnie obronnej 1939 r." Ta niecodzienna publikacja rozpoczyna się od biogramów mieszkańców gminy Nekla, którzy uczestniczyli w wojnie obronnej 1939r. Większość z nich opracował pan Jacek Mirecki, który krótko i rzeczowo przedstawił efekty swej pracy. Atmosferę tamtych dni, życie w Nekli i okolicach we wrześniu 1939r. w opisach i wspomnieniach opracował pan Jerzy Osypiuk, który po zachęceniu do przeczytania publikacji poprosił panią Małgorzatę Mirecką o odczytanie fragmentu wspomnień ppłk. Klemensa Rudnickiego, dowódcy 9 Pułku Ułanów Małopolskich, nawiązujących do wydarzeń w Nekli w 1939 r. Ciepłym głosem i wzruszającą lekturą pani Małgosia przywołała atmosferę tamtych dni, w których nasi przodkowie budowali podwaliny wolnej Polski, a niemiecki okupant gnębił kraj podbity – lecz niepokonany. W pamięci wielu zebranych osób przechowywane są podobne wspomnienia, o bohaterach tamtych dni pamiętają rodziny. Licznie na tę uroczystość przybyli z Zakopanego, okolic Wieliczki i różnych stron Wielkopolski potomkowie Franciszka Surówki, jednego z rozstrzelanych na placu szkolnym 12 wrzesnia 1939 r. Przedstawiciel tej rodziny, pan Jerzy Surówka w swoim wystąpieniu uczcił pamięć Dziadka i wyraził szacunek dla dokonań NSK dla upamiętnienia naszych bohaterskich przodków. Głos zabrał również przedstawiciel młodego pokolenia, pan Krzysztof Menes, prawnuk Mieczysława Jędrzaka, patrioty, żołnierza września 1939r. i uczestnika bitwy pod Monte Cassino, którego losy opisane są w książce J. Osypiuka i J. Mireckiego. W dowód wdzięczności za możliwość poznania losów rodziny i inspirację do szukania informacji o swych korzeniach złożył na ręce prezesa NSK jeden z pamiątkowych medali ze swojej kolekcji. Głos zabrała również pani Elżbieta Rybarska, prezes Stowarzyszenia Rodzin Polskich Ofiar Niemieckich Obozów Koncentracyjnych. Wyraziła swój podziw dla dokonań Nekli w dziedzinie upamiętnienia bohaterów i ofiar II wojny światowej, wspomniała o odbywających się 2 razy do roku „Wyjazdach Pamięci”, a na ręce Jerzego Osypiuka przekazała książkę „Niemiecki obóz koncentracyjny w Konstantynowie Łódzkim” , dar Ministra ds. Kombatantów Jana Józefa Kasprzyka, dla którego również Nekla jest miejscem znanym, jako mała miejscowość, której społeczność kultywuje historię i tradycje, uczy młode pokolenia, jak ważna jest wiedza i pamięć o przodkach i szacunek dla ich życia i poświęcenia. Ze skrawków wspomnień, archiwalnych dokumentów i wzmianek powstała książka – skarbnica pamięci o naszych przodkach i miejscach, które mijamy każdego dnia w drodze do pracy, do sklepu, do szkoły, na spacerze… Jest to dokument pokazujący naszą wiedzę o przeszłości – ale też dokument ukazujący, jak wielka jest nasza niewiedza – jak wiele nazwisk w spisie pozostało bez biogramów, jak wielu bohaterów pozostało bezimiennych. Niech te białe karty będą inspiracją do refleksji, do sięgnięcia do własnych korzeni, do kultywowania pamięci o swoich przodkach, do przekazywania tej wiedzy kolejnym pokoleniom. Uczestnicy spotkania otrzymali egzemplarze publikacji, by w nich czytać to, co zapisane zostało – i by zadawać pytania o to, co zapisane nie jest… Na koniec prośba do mieszkańców Nekli i okolic, do potomków tych, których w publikacji zabrakło – pomóżcie zapełnić białe karty, podzielcie się pamięcią i wdzięcznością, by dać nieśmiertelność tym, którzy na nią zasłużyli oddając życie dla nas, dla Ojczyzny, dla wolności – „żeby Polska, żeby Polska, żeby Polska była Polską” (jak śpiewał Jan Pietrzak). Dziękuję wszystkim, którzy wzięli udział w dzisiejszym, wyjątkowym spotkaniu, których (być może) zainspirowały słowa padające ze sceny -lub zainspiruje tekst otrzymanej publikacji - do poszukiwań wiedzy o przeszłości, do refleksji nad własnym życiem i wkładem w rozwój i trwanie Niepodległej, do działania i aktywności społecznej. Bo przecież teraźniejszość i przyszłość tworzymy my sami, wyrośli na potężnym fundamencie patriotyzmu i wiary naszych przodków i to od nas zależy, „jakie będą Rzeczypospolite”.
Violetta Sułkowska
