Uroczystość promująca „Słownik biograficzny
wielkopolskich emigrantów, podróżników i ludzi morza” autorstwa Mariusza Borowiaka
7 czerwca br. o godz. 17.00 w kościele poewangelickim w Nekielce, należącym do Anny i Andrzeja Kareńskich-Tschurl, którzy organizują tutaj wystawy, koncerty i spotkania z ludźmi kultury, odbędzie się uroczysta promocja kolejnej książki Mariusza Borowiaka „Słownik biograficzny wielkopolskich emigrantów, podróżników i ludzi morza”. Według miesięcznika Fokus Historia autor należy w tej chwili do najwybitniejszych dziennikarzy historycznych zajmujących się sprawami morskimi. Inny periodyk Technika Wojskowa Historia zalicza Borowiaka do wąskiego grona publicystów historycznych zajmujących się problematyką marynistyczną, którzy cieszą się zasłużonym uznaniem wśród czytelników. Staraniem Jerzego Osypiuka, prezesa Nekielskiego Stowarzyszenia Kulturalnego, przy wsparciu Karola Balickiego, Burmistrza Miasta i Gminy Nekla oraz dzięki hojności finansowej ludzi dobrej woli ukaże się kolejna ciekawa publikacja historyczna w ramach projektu „Z Wielkopolski w szeroki świat”.
Słownik biograficzny wielkopolskich emigrantów, podróżników i ludzi morza jest pierwszym tego typu opracowaniem o charakterze encyklopedycznym w historiografii polskiej. W układzie alfabetycznym ukazane zostały biogramy 445 ludzi, którzy byli związani zawodowo z pracą na morzu (służyli w marynarce wojennej i handlowej pod biało-czerwoną banderą, pełnili obowiązki we flotach państw pod obcymi banderami lub byli rybakami), wzięli udział w licznych peregrynacjach od najbliższych do najodleglejszych zakątków świata, dokonali odkryć geograficznych oraz wnieśli wkład do nauki i kultury kraju własnego lub miejsc, do których dotarli.
Autor Słownika na początku lat 80-tych, podczas spotkania z Jerzym Pertkiem, największym współczesnym popularyzatorem polskich spraw morskich, został zachęcony do przygotowania wydawnictwa o Wielkopolanach na świecie, którzy żyli „z morza i dla morza”. W jego przygotowanie autor włożył bardzo wiele wysiłku i stanowi ono swego rodzaju zwieńczenie blisko 30 letnich zabiegów służących skompletowaniu dokumentów i materiałów biograficznych.
Przystępując do pisania Słownika… Mariusz Borowiak zapoznał się z literaturą podróżniczą, pamiętnikarską, dokumentami archiwalnymi w kraju i za granicą, relacjami naocznych świadków, wreszcie spisał wspomnienia rodzin i najbliższych postaci występujących w niniejszym wydawnictwie. Współpracując przez lata z kilkunastoma redakcjami pism na terenie Wielkopolski, ogłosił artykuły o ludziach morza, m.in. w: „Gazecie Gnieźnieńskiej”, „Kulisach Gnieźnieńskich”, „Głosie Wągrowieckim”, „Wiadomościach Kościańskich”, „Magazynie Lubskim”, „Wiadomościach Wrzesińskich”, „Wielkopolskim Zagłębiu”, „Gazecie Nadwarciańskiej”, „Gazecie Jarocińskiej”, „Gazecie Ostrowskiej”, „Gazecie Poznańskiej”, „Kórniczaninie”, „Ziemi Kórnickiej”, „Nadnoteckim Echu” czy w „Kwartalniku Wrzesińskim” i kwartalniku „Ziemia Wągrowiecka” oraz opracował hasła do Encyklopedii polskiej emigracji i Polonii (t. 1-5), Słownika Biograficznego Wielkopolski Południowo-Wschodniej Ziemi Kaliskiej i Encyklopedii Gniezna. Wykorzystał także bogate zbiory archiwalne, przechowywane m.in. w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu, Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Bibliotece Kórnickiej, Izbie Pamięci Jerzego Pertka w Poznaniu, a także zbadał dokumenty przechowywane w Archiwum Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie, Stowarzyszeniu Marynarki Wojennej w Londynie, Instytucie i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Bundesarchiv Militärarchiv w Freiburgu, U-Boot-Museum w Cuxhaven-Altenbruch w Niemczech oraz skorzystał z zasobów Archiwów Państwowych w Polsce.
Pod względem chronologicznym Słownik obejmuje okres od X wieku do czasów współczesnych. Praca ta składa się ze wstępu i z części encyklopedycznej – biogramów. Każdy biogram został podzielony na dwie części. Pierwszą stanowi nota biograficzna – właściwy życiorys, a drugą syntetyczny wykaz literatury odnoszącej się do danej postaci. Ten drugi element stanowi bardzo ważne uzupełnienie wiadomości zaprezentowanych w nocie biograficznej i podnosi wartość merytoryczną słownika. Dzięki temu zabiegowi, autor daje czytelnikowi bazę do uzupełnienia wiadomości o danej postaci i jej działaniu. Pracę wzbogacają zamieszczone przy biogramach fotografie okrętów i statków, na których służyli i pływali.
Praca ma wielkie walory poznawcze i edukacyjne. Z takim samym powodzeniem będzie służyła osobom, które profesjonalnie zajmują się problematyką morską i podróżami, jak i tym, którzy tylko przygodnie sięgną po omawiany słownik. Oprócz tego, dzięki biogramom zawartym w publikacji „bezimienne dotychczas postacie znajdą swoje miejsce w historii”, co jest szczególnie ważne z punktu widzenia historii wielkopolskich małych ojczyzn. Ewentualne braki, subiektywny wybór biogramów dla czasów najnowszych, będą mogły być uzupełnione w kolejnym wydaniu tego słownika.
Słownik biograficzny… dotyczy całej Wielkopolski w jej ujęciu historycznym od XV wieku (w tym okresie obejmowała m.in. woj. poznańskie, kaliskie, sieradzkie, łęczyckie, brzesko-kujawskie i inowrocławskie), a także w odniesieniu do obecnych granic. Słownik biograficzny wielkopolskich emigrantów, podróżników i ludzi morza pomyślany został jako leksykon, który został napisany językiem przystępnym i jest przeznaczony dla szerokiego kręgu czytelników. Szczególnie przydatny może być jako materiał pomocniczy w nauczaniu historii i wiedzy o społeczeństwie, przeznaczony dla znawców tematu i oczywiście dla rodzin bohaterów tego opracowania. Z tego względu wskazane jest, aby mógł znaleźć się w bibliotekach szkolnych i publicznych na terenie całej Wielkopolski.
W Słowniku zamieszczono biogramy tych osób, które przez swój pobyt na różnych kontynentach ze względu na działalność religijną lub misyjną, zamorskie podróże poselskie i handlowe, udział w wyprawach wojennych i badawczych, spełniając się w sztuce (literatura, malarstwo, rzeźba i muzyka) oraz w innych dziedzinach, wielokrotnie podkreślały swoje pochodzenie. To jednostki, które wyrosły ponad przeciętność, rozwijając na obczyźnie bogatą działalność, rozsławiły imię Polski i Wielkopolski. Słownik obejmuje wyłącznie osoby nieżyjące, których dokonania należą do przeszłości.
Prof. dr hab. Zbigniew Pilarczyk, kierownik Zakładu Historii Wojskowości Instytutu Historii i Prorektor ds. Studenckich UAM w Poznaniu, autor posłowia w Słowniku tak pisze:
Słowniki, podobnie jak encyklopedie są specyficznym typem pracy naukowej, która wymaga od autora ogromnego nakładu pracy przy bardzo specyficznej formie wypowiedzi. Hasło słownikowe jest z natury swojej zwartą a jednocześnie wyczerpującą formą przekazu informacji, która jednak wymaga ogromnej wiedzy. Jeden z moich mistrzów, uczących mnie warsztatu historyka mawiał, że hasło słownikowe lub encyklopedyczne zawierające kilkaset znaków jest niejednokrotnie trudniejsze do napisania niż monografia mająca kilkaset stron – pracy jest tyle samo, ale efekt wizualny bardzo różny. I być może coś jest na rzeczy bowiem autor tej publikacji jest znany z tego, że jego dotychczasowe książki liczyły sobie po kilkaset stron każda. Tak więc autor podjął próbę sprawdzenia się w tak krótkiej formie jaką jest hasło słownikowe. […] Jest zatem Słownik bardzo specyficznie opowiedzianą historią Wielkopolski i Wielkopolan i jestem przekonany, że efekt mrówczej pracy autora zostanie doceniony przez czytelników. Dzisiaj, gdy coraz bardziej jesteśmy zainteresowani przeszłością swojej „małej ojczyzny”, takie teksty jak ten mają ogromną szansę powodzenia […] Jestem przekonany, że książka ta nie należy do tych, którą się przeczyta i odkłada w najodleglejszy fragment półki. Wręcz przeciwnie powinna ona nam towarzyszyć i być zawsze pod ręką.
W uroczystości promocyjnej udział wezmą potomkowie bohaterów Słownika. Rozstrzygnięte zostaną konkursy; literacki i plastyczny, kierowane do młodzieży gimnazjalnej, nawiązujące do tematyki uroczystości. Nastąpi otwarcie wystawy fotografii. Będzie okazja do rozmowy z autorem. Uroczystość uświetni koncert Chóru Kameralnego „Dysonans” pod dyr. prof. dr hab. Magdaleny Wdowickiej–Mackiewicz. Na specjalnym kiermaszu można będzie nabyć wcześniejsze książki Mariusza Borowiaka oraz uzyskać dedykację z autografem autora.
